Cytaty z Dostojewskiego

„Kłamstwo – to rzecz pożyteczna, gdyż wiedzie do prawdy.”

„Staję się wrogiem ludzi, kiedy tylko mam z nimi styczność.”

„Człowiek urodził się buntownikiem, a czy buntownik może być szczęśliwy?

„W każdym, rzecz jasna, człowieku kryje się bestia – bestia złości, bestia spuszczonych z łańcucha żądz i chorób nabytych w rozpuście, pogardy, chorej wątroby i tak dalej, bestia, która pasie się krzykiem dręczonych ofiar.”

„Żegnaj, książę, pierwszy raz w życiu widziałam człowieka!

„Nie ma nic trudniejszego na świecie niż szczerość i nie ma nic łatwiejszego niż pochlebstwo. Jeżeli w szczerości zabrzmi choć odrobina fałszu, to momentalnie zachodzi dysonans, a po nim – skandal. Jeżeli w pochlebstwie nawet wszystko jest fałszem to jest ono równie miłe i słucha się go z przyjemnością.”

„Niekiedy spotykamy ludzi zupełnie nam obcych, którymi zaczynamy się interesować od pierwszego wejrzenia, jakoś raptownie, znienacka, zanim choć słowem się do nich odezwiemy.”

„Przede wszystkim trzeba unikać kłamstwa, wszelkiego kłamstwa, zwłaszcza okłamywania siebie. (…) Wystrzegaj się też strachu, aczkolwiek strach jest tylko następstwem wszelkiego kłamstwa.”

„Moje słowa nie odpowiadają moim myślom, a to poniża owe myśli.”

„Odtrącaniem nie naprawi się żadnego człowieka.”

„Głupota jest jasna i niewymyślna, rozum zaś wykręca się i zasłania, rozum jest podły, głupota zaś uczciwa i prosta.”

„A gdyby tak nie umrzeć! Gdyby tak przywrócić sobie życie – co za nieskończoność! I wszystko to byłoby moje! Zamieniłbym wtedy każdą minutę na całe stulecie, nic bym nie utracił, każdą chwilę bym liczył i odliczał, każdą bym należycie wykorzystał!

„Człowiek potrzebuje powietrza, tylko powietrza i jedynie powietrza.”

„Zełgać po swojemu – to nieomal lepsze niż powtórzyć prawdę za kim innym. W pierwszym wypadku jest się człowiekiem, w drugim tylko papugą.”

„No i wtedy wyczułem, że jest dobra i łagodna. Osoby dobre i łagodne nie opierają się długo i choć same do wywnętrzania się nie są bynajmniej skore, jednakże od rozmowy wykręcić się żadnym sposobem nie potrafią i odpowiadają skąpo, ale odpowiadają, a im dalej, tym obficiej, trzeba tylko samemu nie ustawać, skoro nam zależy.”

„Wszystko wedle zasad. Niczym kukiełka na sprężynach z własnej nieprzymuszonej woli nawet jednego kroku nie masz odwagi zrobić.”

„Nic tak nas nie boli i nie gnębi jak to, kiedy padamy ofiarą przypadku, który mógł się zdarzyć albo i nie zdarzyć, wskutek fatalnego zbiegu okoliczności, który mógł nas ominąć niczym chmura

„Stań się słońcem, a wszyscy cię zobaczą.”

„Cierpienie i ból są nieodłączne od rozległej świadomości i głębokiego serca. Myślę, że ludzie naprawdę wielcy zawsze muszą odczuwać na świecie wielki smutek.”

„Rzucając swoje ziarno, swoją 'jałmużnę’, swój dobry uczynek, w jakiej by on nie był formie, oddaje pan część własnej osoby i bierze w siebie część innej; przyswajacie się sobie nawzajem; jeszcze nieco uwagi i zostaje pan nagrodzony wiedzą, najbardziej nieoczekiwanymi odkryciami. W końcu zacznie pan patrzeć na swój uczynek jak na naukę; pochłonie ona całe pańskie życie i może całe życie napełni.”

„Są granice, których przekroczenie jest niebezpieczne; przekroczywszy je bowiem, wrócić już niepodobna.”

„Ponieważ świat ma się zawalić, czy ja mam nie wypić herbaty? Powiem: niech świat się zawali, bylem ja mógł zawsze pić herbatę.”

„Niestety, prawda niemal zawsze jest niedowcipna.”

„Jeśli czekać, aż wszyscy zmądrzeją, za długo to potrwa.”

„Człowiek jest dlatego nieszczęśliwy, że nie wie o tym, że jest szczęśliwy; tylko dlatego.”

„Czemu jestem tak głupi, że skoro inni są głupi i skoro już wiem na pewno, że są głupi, czemu sam nie chcę być mądrzejszy?

„Wszystko by oddał, żeby być sam, ale czuł, że ani jednej chwili nie wytrzyma w samotności.”

„Nowy sen – nowe szczęście! Nowa dawka subtelnej, rozkosznej trucizny!

„Nie zauważył pan, że człowiek w ogóle, bardzo, ale to bardzo lubi, gdy ktoś zadaje mu cierpienie? Kobiety jednak lubią to szczególnie. Można nawet powiedzieć, że stanowi to dla nich zasadniczą przyjemność.”

„Ukochaj przede wszystkim siebie.”

„Odnosił wrażenie jakby cały był jednym wielkim chaosem. Bał się, że straci panowanie nad sobą. Starał się myśleć o czymkolwiek, o czymś zupełnie obojętnym, byle nie o tym co go gnębiło, ale zupełnie mu się to nie udawało.”

„Człowiek czuje, że ta niewyczerpana fantazja w końcu ulega zmęczeniu, wyczerpuje się dlatego, że się przecież dojrzewa, wyrasta ze swych dawnych ideałów, które rozsypują się w proch, w gruzy; a jeżeli nie ma innego życia, to trzeba je budować właśnie z tych gruzów. A tymczasem dusza prosi o coś innego, czego innego pragnie! I nadaremnie marzyciel grzebie jak w popiele w swych dawnych marzeniach, szukając choćby najmniejszej iskierki, żeby ją rozdmuchać, żeby rozpalonym na nowo ogniem ogrzać oziębłe serce, wskrzesić w nim znów to wszystko, co było dawniej takie miłe, co wzruszało duszę, co rozgrzewało krew, co wyciskało łzy z oczu i tak rozkosznie oszukiwało!

„Bądź pan nie takim jak wszyscy, choćby pan miał być tylko sam jeden takim jaki pan jest

„Ale zakochać się to nie znaczy kochać. Zakochać się można nienawidząc.”

„I pomyślałem, że ja może faktycznie należę do szczęściarzy, bo przecież wiem, że na ogół rzadko się zdarza spotkać kogoś, kogo można od razu polubić.”

„Wiem, jak trudno jest o łaskę wiary, ale niech panu się nie zdaje, że rozum jest dobry na wszystko; wystarczy się tylko po prostu dać nieść życiu, ale bez obłudnego filozofowania i wtedy może pan być spokojny, na brzeg ono pana doniesie i na własne nogi postawi.”

„Jakież dziwne są te ludzkie charaktery! Nawet miłują tak, jakby nienawidzili!

„Jak można przechodzić koło drzewa i nie być szczęśliwym, że się je widzi? Rozmawiać z człowiekiem i nie być szczęśliwym, że się go kocha? Och, ja nie umiem wypowiedzieć .. a ileż rzeczy na każdym kroku tak pięknych, że nawet najbardziej zagubiony człowiek widzi ich piękno? Popatrzcie na dziecko, popatrzcie na bożą zorzę, popatrzcie na trawkę, jak ona rośnie, popatrzcie w oczy, które na nas patrzą i nas kochają.”

„Lepiej uniewinnić dziesięciu winnych niż ukarać niewinnego.”

„Głupcy żyją po to, aby mądry człowiek miał z nich profit.”

„Bo jeśli nie ma się już do kogo iść, jeśli iść już nie ma dokąd – to koniec! Przecież chociaż tak powinno być, żeby każdy człowiek miał przynajmniej dokąd pójść!

„Tajemnica ludzkiego istnienia, nie jest w tym aby tylko żyć, lecz w tym, po co żyć.”

„Jeżeli szatan nie istnieje, jeżeli go stworzył człowiek, to stworzył na swoje podobieństwo.”

„Prawdziwą bowiem karą, jedynie rzeczywistą, jedynie zastraszającą i skuteczną jest ta, która istnieje w świadomości własnego sumienia.”

„Zanadto wszystko bierzesz do serca, przez to będziesz zawsze najnieszczęśliwszym człowiekiem.”

„A kobieta kochająca, ach, kochająca kobieta nawet usterki, nawet niegodziwości ukochanego człowieka wybaczy. On sam nie wynajdzie dla swych wykroczeń takich usprawiedliwień, jakie mu ona podsunie…

„Ludzie są na to stworzeni by się nawzajem męczyć.”

„Z mądrym człowiekiem to i pogadać ciekawie.”

„A jeżeli nie ma się do kogo zwrócić, jeżeli nie ma dokąd pójść?! Przecież musi być tak, żeby każdy człowiek miał dokąd pójść. Albowiem nadchodzi taki moment, kiedy człowiek za wszelką cenę musi dokądś pójść!

„Do tego, by przygotować zająca w potrawce, przede wszystkim potrzebny jest zając, zaś do tego, by uwierzyć w Boga, trzeba, by był Bóg.”

„Kto sumienie posiada niech cierpi, skoro zdał sobie sprawę z pomyłki. Będzie mu to karą obok katorgi.”

„Chodzi o życie, o samo życie – o odkrywanie go, bezustannie i wiecznie, a nie o fakt odkrycia!

„Człowiek niezmiernie lubi czuć się pokrzywdzony.”

„Kocham ludzkość, ale dziwię się sobie: im bardziej kocham ludzkość, tym mniej kocham ludzi, to znaczy każdego człowieka z osobna. W marzeniach dochodziłem nieraz do dziwnych pomysłów, chciałem służyć ludzkości i może istotnie dałbym się ukrzyżować za ludzi, gdyby zaszła potrzeba, a mimo to dwóch dni nie potrafię przeżyć z kimkolwiek w jednym pokoju, wiem to z doświadczenia. Niech się kto zbliży do mnie, a już osobowość jego przygnębia moją ambicję i krepuje moją swobodę. Przez jedną dobę mogę znienawidzić najzacniejszego człowieka: tego za to, że za długo trawi czas przy obiedzie, drugiego za to, że ma katar i ciągle wyciera nos. Staję się wrogiem ludzi, ledwo się do mnie zbliżają. I zawsze tak się jakoś zdarzało, że im bardziej nienawidziłem poszczególnych ludzi, tym goręcej kochałem całą ludzkość.”

„W rzeczy samej nie ma nic przykrzejszego niż być człowiekiem, dajmy na to, bogatym, pochodzącym z porządnej rodziny, a jaką–taką urodą, nienajgorszym wykształceniem, niegłupim, nawet dobrym – i jednocześnie nie mieć żadnego talentu, żadnej cechy szczególnej, żadnego nawet dziwactwa, ani jednej własnej idei, po prostu być 'jak wszyscy”

„Nie złapiesz zająca, jeśli uganiać się będziesz za kilkoma.”

„Człowiek niechętnie wierzy w cudze cierpienie (jak gdyby ono było jakimś zaszczytem).”

„Nie zabiłem człowieka, zabiłem zasadę.”

„Człowiek jest podły, do wszystkiego przywyka.”

„Nie powinniśmy się wstydzić nawet swojej śmieszności.”

„Lepiej być nieszczęśliwym, ale w i e d z i e ć, niż szczęśliwym… głupcem.”

„Marzyciel, jeśli chodzi o ścisłe określenie, nie jest człowiekiem, lecz jakimś gatunkiem pośrednim. Mieszka najczęściej gdzieś w niedostępnym kącie, jak gdyby się w nim krył nawet przez światłem dziennym, i jak się już raz do swojego kąta dostanie, to tak do niego przyrośnie jak ślimak, a przynajmniej bardzo jest pod tym względem podobny do owego interesującego stworzenia, które jest jednocześnie i zwierzęciem, i domem, a zwie się żółwiem. Jak pani sądzi, dlaczego on tak lubi swoje cztery ściany (…)?

„Właśnie to, że mówię głupstwa, czyni mnie człowiekiem.”

„Ja nawet bardzo lubię, gdy ci ludzie mówią głupstwa. Prawienie głupstw jest jedynym przywilejem, który wywyższa ludzi ponad inne stworzenia.”

„Anioł nie upada nigdy, Diabeł upada tak nisko, że nigdy się nie podniesie, Człowiek upada i powstaje.”

„Człowiek – to istota, która się do wszystkiego przyzwyczaja, i sądzę, że to najtrafniejsze określenie człowieka.”

„Najmądrzejszy według mnie jest ten, kto choć raz na miesiąc sam siebie nazwie durniem – umiejętność dziś niespotykana. Dawniej dureń przynajmniej raz do roku miał się za durnia, a teraz z tym ani rusz. Tak to wszystko dziś pomieszali, że durnia od mądrego już nie odróżnisz. Naumyślnie tak zrobili.”

„Człowiek jest podły! I podły jest ten, kto go za to zwie podłym!

„Oczywiście, Bóg jest tylko hipotezą…ale…przyznaję, że On jest potrzebny, dla porządku…dla porządku we wszechświecie…i gdyby Go nie było, to należałoby Go wymyślić.”

„Zastanawiam się, ojcowie i nauczyciele: „co to jest piekło?”. I myślę, że to jest żal, iż nie można już więcej kochać.”

„Wiele jest ludzi uczciwych z głupoty.”

„Niektórych ludzi lepiej mieć za wrogów niż za przyjaciół.”

„Zresztą za dużo gadam. Właśnie dlatego nic nie robię, że gadam. A może raczej odwrotnie: dlatego właśnie gadam, że nic nie robię.”

„Pan się rumieni, a to jest cecha dobrego serca.”

„Gdybyśmy chcieli szukać ludzi dobrych pod każdym względem, to czy wielu byśmy znaleźli?

„–(…)plwam na to.
–Nie pluje się do studni, z której przyjdzie się wody napić.”

„Wszystko martwe i wszędzie trupy, samotni tylko ludzie, a wokół nic milczenie – oto świat.”

„Wszystko jest w ręku człowieka, a on pozwala zdmuchnąć sobie wszystko sprzed nosa, jedynie i wyłącznie z tchórzostwa…

„Nie jestem tchórzem. Tchórzem jest ten kto się boi i ucieka a ja się boję, ale nie uciekam.”

„Z ludźmi trzeba się obchodzić jak z dziećmi, a z niektórymi to nawet jak z chorymi w szpitalu.”

„I im bardziej się upijam, tym bardziej wzmaga się we mnie poczucie winy. Dlatego też piję na umór, a picie moje przyprawia mnie o boleść i udrękę. Nie wesołości w nim szukam, lecz wyłącznie cierpienia… Piję, bo straszliwie pragnę cierpieć!

„Mówi się czasem o „zwierzęcym” okrucieństwie ludzi, ale uważam, że wyrażając się w ten sposób, krzywdzi się niesprawiedliwie zwierzęta. Zwierzę nigdy nie potrafi być tak okrutne jak człowiek, tak artystycznie, tak po mistrzowsku, tak wyszukanie okrutne.”

„Ludzie są samotni na ziemi – w tym tragizm.”

„Bóg to Strach zrodzony z lęku przed śmiercią.”

„Ależ fakty to jeszcze nie wszystko; przynajmniej połowa zależy od tego czy się umie faktami operować.”

„Z najgorszego domu możesz wynieść cenne wspomnienia, jeśli tylko dusza twoja potrafi szukać cennych wartości.”

„Bez cierpienia nie rozumie się szczęścia.”

„Czyżby na cud czekała? Zapewne tak. Czyż jednak nie są to oznaki obłędu?

„Jeżeli Boga nie ma, to wszystko jest dozwolone.”

„Dziwność nie jest grzechem, lecz przeciwnie, niekiedy podbija kobiecą naturę.”

„(…) w każdej genialnej albo nowej myśli ludzkiej, albo po prostu nawet w każdej poważnej myśli, która rodzi się w czyjejś głowie, zawsze zostaje coś takiego, czego w żaden sposób nie można przekazać innym ludziom, chociażby się zapisało całe tomy i wykładało swoją myśl przez trzydzieści pięć lat; zawsze zostanie coś, co za nic nie będzie chciało wyjść człowiekowi spod czaszki i zostanie przy nim na wieki; i z tym człowiek umrze nie przekazawszy, być może, nikomu najważniejszej cząstki swojej idei

„Bez cierpienia jakaż by z życia była przyjemność; wszystko obróciłoby się w jedno nie kończące się nabożeństwo: święte, ale dość nudne.”

„(…) po śmiechu można poznać ludzi, i jeśli przy pierwszym spotkaniu śmiech kogoś zupełnie nieznajomego spodoba się wam, śmiało twierdźcie, że to człowiek dobry.”

„Bywają marzyciele, którzy obchodzą rocznice pojawienia się ich fantastycznych wizji.”

„…O, dopóki ona tu jest – wszystko jeszcze dobrze; podchodzę i coraz spoglądam; a wyniosą ją jutro – jakże ja tu zostanę sam? Teraz leży w saloniku, na stole, zestawiono dwa stoliki do kart, a trumna będzie jutro, biała, wybita białym atłasem, a zresztą ja nie o tym… Wciąż chodzę i chodzę, żeby to sobie wytłumaczyć. Oto już tak od sześciu godzin chodzę, usiłując sobie wytłumaczyć, i wciąż nie mogę skupić myśli. Rzecz w tym, że chodzę, chodzę, chodzę… To było tak: po prostu opowiem wszystko po kolei. (Porządek!) Panowie, wcale nie jestem literatem, i wy to widzicie, ale niech tam, opowiem tak, jak sam rozumiem. Stąd właśnie całe moje przerażenie, że wszystko rozumiem!

„Rzecz polega na życiu, na samym życiu, na jego odkrywaniu – ciągłym i nieskończonym – a nie na odkryciu!

„Jeżeli o mnie chodzi, to już dawno postanowiłem nie myśleć o tym, czy człowiek stworzył Boga, czy Bóg człowieka.”

„Jeżeli chcesz odnieść zwycięstwo nad światem, najpierw musisz zwyciężyć samego siebie.”

„Nie pokonujcie oceanów dla ludzi, którzy nie przeskoczyliby dla was kałuży.”